STANOWISKO DEPARTAMENTU PRAWNEGO MINISTERSTWA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Z 15 CZERWCA 2010 R. W SPRAWIE OBLICZANIA ODSZKODOWANIA Z ART. 55 § 1¹ K.P. W RAZIE NIEWYPŁACANIA ZMIENNYCH SKŁADNIKÓW WYNAGRODZENIA

Przy obliczaniu wysokości odszkodowania przysługującego pracownikowi, który rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika (art. 55 § 1¹ kodeksu pracy) stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop (§ 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy – Dz.U. nr 62, poz. 289 ze zm.).

Na podstawie § 16 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm.) zmienne składniki wynagrodzenia wypłacone w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu u w średniej wysokości z okresu.

W związku z powyższym Departament Prawa Pracy wyraża pogląd, że w szczególnej sytuacji niewypłacania przez pracodawcę zmiennych składników wynagrodzenia w okresie, z którego są uwzględniane przy ustalaniu odszkodowania przysługującego pracownikowi, który rozwiązał umowę o pracę na podstawie art. 55 § 1¹ k.p., przy ustalaniu wysokości tego odszkodowania powinny być brane pod uwagę zmienne składniki wynagrodzenia w wysokości należnej pracownikowi za ten okres, czyli w wysokości, która powinna zostać wypłacona.

Pracodawca jest bowiem zobowiązany ustalić wysokość wynagrodzenia za pracę za dany miesiąc, uwzględniając wszystkie przysługujące pracownikowi składniki. Istnieje zatem możliwość ustalenia wysokości zmiennego składnika wynagrodzenia, który za dany miesiąc się należy pracownikowi i ma być wypłacony.

Nie można zdaniem Departamentu w takim przypadku stosować § 11 ust. 1 rozporządzenia ponieważ w tym okresie pracownikowi przysługuje prawo do zmiennych składników wynagrodzenia, które jednak nie jest realizowane przez pracodawcę. Przepis § 11 tego rozporządzenia dotyczy bowiem sytuacji gdy w okresie 3 miesięcy pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia, a nie gdy należne wynagrodzenie nie zostało wypłacone.

Należy zaznaczyć, że wszelkie wątpliwości dotyczące przepisów prawa pracy mogą być wyjaśnione przez obsługę prawną pracodawcy. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2010 r. nr 10, poz. 65 ze zm.) obsługę prawną jednostki organizacyjnej wykonują radcowie prawni, do zadań których należy m. in. wydawanie opinii prawnych i udzielanie wyjaśnień w zakresie stosowania przepisów prawnych.

W razie wątpliwości dotyczących przepisów prawa pracy istnieje możliwość zwrócenia się o pomoc prawną do właściwego okręgowego inspektoratu pracy. Państwowa Inspekcja Pracy jest bowiem organem ustawowo powołanym do nadzoru i kontroli przestrzegania przez pracodawców przepisów prawa pracy, a także uprawnionym do udzielania informacji i porad z zakresu prawa pracy (art. 1 oraz art. 10 ust. 1 pkt 7 lit. e ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, Dz.U. nr 89, poz. 589 ze zm.).

Natomiast Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej nie jest uprawnione do dokonywania i wydawania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów pracy. W konsekwencji opinie Departamentu nie są wiążące zarówno dla inspektorów pracy jak i sądów.

STANOWISKO GŁÓWNEGO INSPEKTORATU PRACY Z 15 WRZEŚNIA 2010 R. W SPRAWIE OBLICZANIA ODSZKODOWANIA Z ART. 55 § 1¹ K.P. W RAZIE NIEWYPŁACANIA SKŁADNIKÓW ZMIENNYCH (GPP-364-4560- 47-1/10/PE/RP)

Pracownikowi, który rozwiązuje umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika, przysługuje odszkodowanie w kwocie równej wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a w przypadku rozwiązania umowy zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres dwóch tygodni.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 62 poz. 289 ze zm.) w celu obliczenia odszkodowania przysługującego pracownikowi, który rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

Przy obliczaniu odszkodowania należy więc odwołać się do rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm.). Zgodnie z § 15 rozporządzenia składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do tego ekwiwalentu. Natomiast zmienne składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, wypłacone w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu w średniej wysokości z tego okresu. Jeżeli zatem w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do odszkodowania pracownikowi nie była wypłacana premia, odszkodowanie należy obliczyć uwzględniając wyłącznie wynagrodzenie określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości. Brak bowiem podstaw prawnych do uwzględnienia w takim przypadku niewypłaconych zmiennych składników wynagrodzenia.

Jednocześnie należy zauważyć, że w przypadku, gdy pracownik spełnił przesłanki nabycia prawa do premii regulaminowej, jednak pracodawca nie wypłacił pracownikowi należnego świadczenia, pracownik może dochodzić roszczeń z tego tytułu na drodze sądowej. W ramach postępowania o zapłatę należnej pracownikowi premii pracownik mógłby dochodzić także wyrównania kwoty wypłaconego odszkodowania.